یلدا؛ میراث ایرانی برای مردم جهان

مردم طی هزاران سال جشن‌های ویژه‌ای به مناسبت انقلاب زمستانی و طولانی شدن ساعت‌های روز برگزار می کردند اما ریشه بسیاری از این آیین‌ها به رغم تنوع و تفاوت‌های ظاهری به تولد و پیروزی

نور بر تاریکی در آیین میترا و دین ایرانیان باستان باز می گردد

خبرگزاری میراث فرهنگی ـ گروه میراث فرهنگی ـ یلدا از مهمترین جشن‌های ایران باستان بوده که هنوز با کیفیت و نگاه ویژه‌ای در آخرین روز تقویمی آذرماه تا سرآغاز اولین روز دی‌ماه توسط ایرانیان برگزار می‌شود. از هزاران سال قبل تا کنون مردم سرزمین ایران طولانی‌ترین شب سال را بیدار می‌مانند تا به تولد دوباره خورشید را جشن بگیرند. گفته می‌شود در این روز آتش روشن می‌کنند تا به یاری خورشید که در این روز نور کمتری دارد بروند.

به گزارش CHN شب یلدا یا شب چله بلندترین شب سال در نیم‌کره شمالی زمین است. این شب به زمان غروب آفتاب از 30 آذر تا طلوع آفتاب در یک دی اطلاق می‌شود، که برابر با 21 دسامبر یا 22 دسامبر است. این روز در تابستان سال 1387 و به دستور شورای عالی انقلاب فرهنگی در تقویم سالیانه ثبت شد و پس از آن نیز به فهرست میراث معنوی کشور پیوست.

 

بقیه در ادامه ی مطلب

برای بهتر باز شدن بلاگ توصیه میشود که از مرورگر fire fox استفاده شود

در صورت باز نشدن ادامه مطلب,روی ادامه ی مطلب کلیک راست کرده و بر روی open link in new tab کلیک کنید تا به ادامه ی مطلب بروید

 

این شب در نیم‌کره شمالی با انقلاب زمستانی مصادف است و به همین دلیل از آن شب به بعد طول روز بیشتر و طول شب کوتاه‌تر می‌شود. ایرانیان باستان با این باور که فردای شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها بلندتر می‎شوند و تابش نور ایزدی افزونی می‌یابد، آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید می‌خواندند و برای آن جشن بزرگی بر پا می‌کردند.

 

«هوشنگ طالع»، پژوهشگر تاریخ و آئین‌های ایرانیان درباره چگونگی پیدایش یلدا به CHN می‌گوید: «جشن‌های اصلی ایرانیان بر پایه دو گاه‌شمار مهم یعنی اعتدال تابستانی و انقلاب زمستانی بوده است. نوروز و مهرگان بر اعتدال تابستانی و تیرگان و یلدا نیز بر پایه انقلاب زمستانی شکل گرفته‌اند.»

 

وی در ادامه می‌گوید: «در دوره ساسانیان و با نام‌گذاری روزها و جشن گرفتن هر ماه بر اساس مطابقت روز و ماه، دو جشن تیرگان و مهرگان کم‌کم کمرنگ شدند، اما نوروز و یلدا همچنان پابرجا ماندند و با کیفیت ویژه‌ای برگزار می‌شوند.

 

به گفته طالع، یلدا در شبی اتفاق می‌افتد که خورشید کمترین نور را دارد. وی احتمال می‌دهد که جشن سده نیز در همین روز برگزار می‌شده، زیرا در این روز مردم علاوه بر کنار هم بودن با افروختن آتش به یاری خورشید می رفتند.

 

یلدا و جشن‌هایی که در این شب برگزار می‌شود، یک سنت باستانی است. ایرانیان باستان این شب را شب تولد ایزد مهر «میترا» می‎‎پنداشتند، و به همین دلیل این شب را جشن می‌گرفتند.

 

‌آن‌ها گرد آتش جمع می‎شدند و شادمانه رقص و پایکوبی می‌کردند. آن‌گاه خوانی الوان می‌گستردند و «میزد» نثار می‌کردند. «میزد» نذری یا ولیمه‎ای بود غیر نوشیدنی، مانند گوشت و نان و شیرینی و حلوا، و در آیین‎های ایران باستان برای هر مراسم جشن و سرور آیینی، خوانی می‌گستردند که بر آن افزون بر آلات و ادوات نیایش، مانند آتشدان، عطردان، بخوردان، برسم و غیره، برآورده‎ها و فرآورده‎های خوردنی فصل و خوراک‎های گوناگون، از جمله خوراک مقدس و آیینی ویژه‌ای که آن را «میزد» می‌نامیدند، بر سفره جشن می‌نهادند.

 

واژه «یلدا» واژه ایست برگرفته از زبان سریانی (که از لهجه‌های متداول زبان «آرامی» است) به معنای تولد. زبان «آرامی» یکی از زبان‌های رایج در منطقه خاورمیانه بوده است. (برخی بر این عقیده اند که این واژه در زمان ساسانیان که خطوط الفبا از راست به چپ نوشته می‌شده، وارد زبان پارسی شده است).

 

ایرانیان گاه شب یلدا را تا دمیدن پرتو پگاه در دامنه کوه‌های البرز به انتظار باز زاییده‌ شدن خورشید می‌نشستند. برخی در مهرابه‌ها (نیایشگاه‌های پیروان آیین مهر) به نیایش مشغول می‌شدند تا پیروزی مهر و شکست اهریمن را از خداوند طلب کنند و شب‌ هنگام دعایی به نام «نی ید» را می‌خواندند که دعای شکرانه نعمت بوده‌است.

 

روز پس از شب یلدا (یکم دی ماه) را "خورروز" (روز خورشید) و دی‌گان می‌خواندند و به استراحت می‌پرداختند و تعطیل عمومی بود (خرمدینان، این روز را خرم روز یا خره روز می‌نامیدند). در این روز کار دست می‌کشیدند که نمی‌خواستند احیاناً مرتکب بدی کردن شوند که میترائیسم ارتکاب هر کار بد کوچک را در روز تولد خورشید گناهی بسیار بزرگ می‌شمرد.

 

اما آنچه پژوهشگران در تشابهات فرهنگی یلدا و مراسم ادیان دیگر مورد توجه قرار دادند، مراسم یلدا و عیسی مسیح (ع) است. به گفته برخی پژوهشگران تولد عیسی (ع) به عمد در این روز قرار داده شده است.

 

طالع دراین‌باره می‌گوید: «گفته می‌شود که یلدا شب تولد مهر شکست ناپذیر است. این اصطلاح بعدها توسط رومی‌ها برای رخدادهای بزرگ و جاودانه تاریخی مورد استفاده قرار گرفت.»

 

به گفته طالع مهر از دوشیزه‌ای متولد شد و یکی از پیامبران ایرانیان بوده است. تولد او 200 سال قبل از عیسی (ع) بود. مادر مهر آناهیتا نام دارد که در ایران بناهایی هم به نام معبد آناهیتا دیده می‌شود. بر اساس مستندات تاریخی تفکر مهری وارد روم باستان هم شده‌‌است و بعدها از آنجایی که روایت درستی از روز دقیق تولد مسیح (ع) دردست نبود، این روز را به عنوان تولد او که به واقع شخصیت مهم تاریخ روم باستان محسوب می‌شود قرار دادند.

 

البته امروز به دلیل تغییرات تقویمی کمی تاریخ تولد مسیح (ع) با شب یلدا فاصله گرفته؛ که البته این فاصله بیشتر از سه روز نیست.

 

طالع درباره تشابهات لباس‌های ایرانیان مهری و مسیحیان می‌گوید: «گفته می‌شود که شاهان ایرانی لباس ارغوانی می‌پوشیدند و برگزار کنندگان آئین مهری نیز از همین لباس با کلاه مخصوصی استفاده می‌کردند. امروز شاهد آن هستیم که شخیصت‌های مذهبی مسیحیان هم لباس‌هایی شبیه به لباس ایرانیان باستان می‌پوشند.»

 

امروز شب یلدا با مهمانی و دید و بازدیدهای ویژه‌ای همراه است. مردم در این شب انار و هندوانه می‌خورند و خودشان را با خوردن تنقلات تا پاسی از صبح بیدارد نگه می‌دارند. این جشن همچنان بخشی از فرهنگ ویژه ایرانیان است.

با امیروزسافت amiroozsoft هم سر گرم شوید و هم به راحتی فقط دانلود کنید

به قول معروف: تا مارو دارین سرگرمی و دانلود کم ندارین.
حتما نظر بدین تا در راستای پیشنهادات شما معایب خودمونو برطرف کنیم
با تشکر