بدانید همه چیز را در مورد حسد و حسادت و ضرر های ان

پیشگفتار
حضرت آیة الله حاج سید رضا صدر (قدس سره ) (1300 - 1373) فقیهى عالى مقام ، حکیمى توانا، بقیة السلف دودمانى عریق و مشهور به علم و تقوا و فقاهت ، در مشهد مقدس متولد شد. پس از فراگرفتن دروس مقدماتى در حوزه علمیه مشهد، همراه پدر بزرگوارش حضرت آیة الله العظمى سید صدرالدین صدر (قدس سره ) - که از مراجع آن زمان بود - به قم مهاجرت کرد. دروس سطح و همچنین دروس خارج فقه و اصول و فلسفه و عرفان را از محضر اساتید بزرگ حوزه علمیه قم از جمله مرحوم والدشان و مرحوم آیة الله العظمى حجت و مرحوم آیة الله امام خمینى (قدس سره ) بهره برده و در مدتى کوتاه در سایه تلاش و نبوغ خویش ، در ردیف برجستگان حوزه در آمد و به خاطر جامعیت منحصر به فرد خویش بین اقران مشار بالبنان گردید.
آن بزرگوار، در عین دارا بودن مراتب عالى اجتهاد در حد مرجعیت و تدریس علوم حوزوى ، بیانى شیوا و قلمى محکم و نثرى روان داشت و به علت این آمادگى علمى و قلمى ، توانست آثارى بس گرانبها در علوم مختلف از خود به جا گذارد؛ آثارى که مى تواند الگوى بسیار مناسبى در ارائه علوم اسلامى در سطوح مختلف باشد.
تواءم بودن اتقان مطلب با تقواى صاحب قلم ، اگر همراه با ژرف اندیشى و امانت دارى در ارائه مطلب باشد، مى تواند اثرهاى بس گرانقدرى بیافریند و تشنگان حقیقت را از چشمه سار زلال معرفت سیراب گرداند، و ما در آثار باقى مانده علمى مرحوم آیة الله صدر، این چنین مشخصاتى را به وضوح مشاهده مى کنیم .
از خداوند متعال مساءلت داریم که توفیق عنایت فرماید تا بتوانیم تمام آثار آن مرحوم را به نحو شایسته در اختیار حوزه هاى علمیه و امت اسلامى قرار دهیم .

مقدمه
در آغاز جلد یکم نوشته شد که چند سالى است در شب هاى پنج شنبه گروهى از آقایان فضلاى حوزه علمیه قم به خانه اى مى آیند و کسى در مباحث اخلاقى و اجتماعى سخن مى گوید و قطعاتى از این دو مکتب بزرگ اسلامى را بیان مى دارد؛ سپس آن چه از آن ها به خاطرش مانده است و یا مطالب دیگرى که پس از آن به نظرش مى رسد، مى نویسد.
موضوع سخن در جلد نخست ، یکى از برجسته ترین صفات پسندیده بود که هم خودش از صفات نیک به شمار مى رفت ، و هم راه داراشدن بیش تر به صفات نیک و کمالات روحى و افتخارات فردى و اجتماعى در دو جهان بود.
پس از آن که سخن در استقامت ، پایان یافت ، به خاطر رسید که موضوع بحث دوم ، یکى از نکوهیده ترین صفت ها قرار داده شود که هم خود بسیار بسیار نکوهیده است ، و هم ریشه بسیارى از صفات پلید مى باشد.
بنابراین ، موضوع سخن در جلد دوم ، درست نقطه مقابل موضوع سخن در جلد یکم مى باشد.
این از پسندیده ترین صفت هاست و آن از ناپسندترین آن ها.
در جلد یکم از ستایش آن صفت و ترغیب به آراسته شدن به آن سخن رفت ، و در جلد دوم از نکوهش این صفت و پیراسته شدن از آن ، سخن مى رود.
استقامت براى اصلاح دنیا و آخرت فرد و جامعه سودمند، و نزد خرد و همه ادیان پسندیده و محبوب است ، ولى حسد جز فساد دنیا و آخرت ثمرى ندارد و نزد خرد و همه ادیان ، ناپسند و منفور است .
بدبختانه باید اقرار کنیم ، هم چنان که استقامت در میان ما مسلمانان بسیار کم یافت مى شود، حسد در میان ما فراوان است .
اکنون که به خواست خداى بزرگ این نوشته ها به چاپ مى رسد، به خاطر رسید که مقدمه اى بر آن نگاشته شود؛ شاید سودى بیش تر داشته باشد.

روش بحث
کتاب هایى که در اخلاق بحث مى کنند، باید جورى باشند که خواننده را به صفات خوب بخوانند و صفات بد را از وى برانند و او را برانگیزند که خود را به آن صفتِ نیک بیاراید و این صفت زشت را از خویش بزداید.
در این کتاب کوشش شده است که این راه نو در بحث اخلاقى گشوده شود. امید است که نگارنده توانسته باشد این وظیفه را انجام دهد و اگر هم نتوانسته باشد، آرزومند است که دانشمندان ، نیروى خود را به کار اندازند، بلکه چنین کتاب هایى تحویل جامعه دهند، تا قدمى براى اصلاح برداشته شود.

بحث از حسد

حسد همان بداندیشى است و بس که در نقطه مقابل خیرخواهى قرار دارد؛ چون بحث درباره آن از نظر مکتب تربیتى و اخلاقى اسلام است - که آن را باید مکتب خیرخواهى و بشر دوستى نامید - لذا براى روشن شدن این نکته ، فصلى در سرآغاز بحث حسد، تقدیم خواننده ارجمند مى شود.

آیین خیرخواهى و بشردوستى

ایزد داناى توانا، آفریدگان خود را دوست مى دارد؛ چون ساخته او و مظهر ذات مقدس اویند. به همین علت است که پدر و مادر فرزند را دوست مى دارند، ولى مهر آفریدگار به آفریده هاى خود بیش از مهر پدر و مادر به فرزند مى باشد؛ چون ذات پاکش ، تمام علت آفریده هاست و آثار قدرت آفریدگار در آفریده هایش بیش از آثار قدرت پدر و مادر در فرزند است . آرى دوستى سازنده نسبت به ساخته خود امرى است طبیعى و فطرى .
در میان آفریده هاى حق ، انسان داراى برترى است ، و کمال انسانیت ، بالاترین کمالى است که آفریده اى مى تواند بدان برسد.
مهر بى پایان آفریدگار، موجب شد که این آفریده عزیز را به خود وانگذارد و در تربیت و تکمیل او همت بگمارد؛ چنان چه پدر و مادر نیز با فرزند چنین مى کنند.
از این رو معلمان مهربان و بزرگوارى را از جنس خود بشر براى تهذیب او فرستاد که بشر، آنان را ((پیغمبر)) و دستورهاى آنان را دین مى نامد.
هر فردى در دوره زندگى خود، حالات گوناگونى در رشد دارد و بر طبق هر یک از حالات ، آموزشگاه ویژه اى لازم دارد؛ دوره هاى تعلیم ابتدایى ، متوسطه و عالى ، مدارسى هستند که هر کدام براى تربیت او در حالى سودمند مى باشند.
جهان بشرى هم ، چنین است که در سیر تکاملى خویش دوره هاى گوناگونى دارد؛ لذا آفریدگار مهربان ، براى دوره هاى مختلف تکاملى بشر، مکتب هاى گوناگونى تاءسیس کرده و معلم هاى بى شمارى فرستاده است . طبیعى است که همیشه مکتب هاى نوین و اخیر، عالى تر از مکتب هاى گذشته خواهد بود؛ زیرا انسان هر چه ترقى کند، مکتب مترقى ترى لازم دارد؛ به همین دلیل در سیر تکاملى ادیان ، اسلام عالى ترین مقام و ارجمندترین موقعیت را از نظر تربیت بشر داراست ؛ پس اسلام کامل ترین مظهر مهر و رحمت حق و مکتب خیرخواهى و بشر دوستى مى باشد و بس .
براى توضیح ، نمونه اى چند از تعلیمات این مکتب مقدس را ذکر مى کنیم و این به جز دستورهاى فقهى اسلام است .

نیکى به پدر و مادر
وَ قَضى رَبُّک أَلا تَعْبُدُوا إِلا إِیَّاهُ وَ بِالْوَلِدَیْنِ إِحْساناً إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَک الْکبرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلاهُمَا فَلا تَقُل لهَُّمَا أُفٍ وَ لا تَنهَرْهُمَا وَ قُل لَّهُمَا قَوْلاً کرِیماً(23)وَ اخْفِض لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَ قُل رَّب ارْحَمْهُمَا کَمَا رَبَّیَانى صغِیر

پروردگارت حکم فرمود که جز او را نپرستید و به پدر و مادر خود نیکى کنید. اگر پیش تو یکى از آن دو یا هر دو به پیرى رسیدند، به آنان مگوى بیزارم و بر آن ها بانگ مزن و با نرمى سخن گوى و براى آنها از روى مهر، کو