سریال «مختارنامه» ارزش همه ریسک‌ها را داشت

بازی در چنین کارهایی حقیقا ایثار می‌خواهد. 5 سال از زندگی یعنی نیم دهه‌ی یک بازیگر چه از لحاظ حرفه‌یی و چه نظر زندگی شخصی؛ بنابراین بر روی جسم و روحش تأثیر می‌گذارد.

فریبرز عرب‌نیا طی شش سالی که ساخت «مختارنامه» به طول انجامید، به ندرت در فیلمی حاضر شد و به گفته‌ی خودش یک «خودکشی حرفه‌یی» را تجربه کرد. او معتقد است در چنین شرایطی یک بازیگر حرفه‌یی همواره به لحاظ مالی ضرر می‌کند؛ با این حال عرب‌نیا خوشحال است که سیستم غیرقابل پیش‌بینی فیلمسازی در ایران، سال‌هایی که او صرف این سریال کرده بود را به هدر نداد و در گفت‌وگوهایی که در مقاطع مختلف ساخت سریال «مختارنامه» داشت، بارها اعلام کرد که احساس می‌کند از این انتخاب (بازی در سریال داوود میرباقری) راضی است.


 بازیگر توانا به لحاظ مالی ضرر می‌کند

این بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس تلویزیون ایسنا، در پاسخ به این پرسش که نقش مختار برایش چقدر به لحاظ مالی و معنوی ارزش داشت که قبول کرد چندین سال از عمرش را صرف آن کند؟ گفت: در مورد امکانات مالی به جرأت می‌گویم که بازیگر توانا و صاحب سبک همیشه در ایران ضرر می‌کند؛ در این باره شک نکنید؛ من با فکت(دلیل) مشخص و مسلم علمی، در یک سمیناری حتما در این باره صحبت خواهم کرد.

عرب نیا ادامه داد: بازیگر توانای صاحب سبک و دانش‌آموخته، همواره در سیستم سینما و تلویزیون ایران در حال ضرر مالی و جانی است؛ اما این بحث به کنار است.


 ارزش‌های معنوی بازی در «مختارنامه»

وی سپس درباره‌ی ارزش‌های معنوی بازی در سریال «مختارنامه» و همکاری با کارگردانی چون داوود میرباقری و جمعی از عوامل حرفه‌یی این سریال، خاطرنشان کرد: از حیث ارزش‌های کار، من به عنوان یک بازیگر همواره مجموعه‌ای از فاکتورها برایم در انتخاب دخیل هستند که پیش از هرچیز کارگردان و فیلم‌نامه‌ قرار می‌گیرد و بعد از آن جمع همکاران است که باعث می‌شود ببینیم پیش‌بینی ما نسبت به آینده کار آیا مثبت است یا خیر.

فریبرز عرب‌نیا که در زمان ساخت این مجموعه در این گفت وگو شرکت کرد سپس توضیح داد: در سریال «مختارنامه» هم وضعیت به همین منوال بود؛ حساسیت‌های این کار و این که از همان ابتدا حدس می‌زدم که سال‌ها از سینما دور می‌افتم، برایم یک‌جور به معنای خودکشی حرفه‌یی بود. منتها من شخصا زندگی را با فراز و فرودهایش دوست دارم و باورم نیست زندگی بدون سختی و ریسک، زندگی باشد و در حقیقت یک‌جور تکرار روزمرگی است. در عرصه بازیگری هم هستند گروهی که دوست دارند موفقیت‌هایشان همواره تکرار شود و یک مسیر بی‌فراز و نشیب را طی کنند؛ اما من چون باور ندارم چنین مسیری، مسیر پویایی باشد، از ابتدا خوشبختانه به دنبالش نبودم که حالا هم از ترکش ناراحت شوم.


«مختارنامه» ارزش همه ریسک‌ها را داشت

این بازیگر سینما و تلویزیون با بیان این که از ابتدا دغدغه‌هایش چیزهای دیگری به غیر از حفظ موقعیت بوده، ادامه داد: من قبل از شروع «مختارنامه» می‌خواستم فیلم خودم را بسازم و مهم‌ترین دغدغه‌ام این بود که ساخت این فیلم چند سال به عقب می‌افتد؛ کمااین که این اتفاق افتاد. مجموعه قصه‌ام را داشتم چاپ می‌کردم آن هم چند سال به عقب افتاد؛ اما الآن شکرخدا فکر می‌کنم که غلط پیش‌بینی نکرده بودم و «مختارنامه» ارزش تمام این سختی‌ها و ریسک‌ها را داشته‌است. خدا را واقعا شکر می‌کنم؛ به این دلیل که به راحتی می‌توانست کار خوب از آب در نیاید؛ نه به این دلیل که کارگردان، فیلم‌نامه و عوامل خوب نبودند بلکه به این جهت ‌که سیستم فیلم‌سازی در ایران، سیستم قابل پیش‌بینی نیست. به همین راحتی می‌توانست این کار درنیاید و حال همه خراب شود که شکر خدا این‌طوری نشد.

 بازی در سریالی مثل «مختارنامه» ایثار می‌خواهد

بازیگر نقش «مختار» سپس با بیان این که کارهایی مانند «مختارنامه» ایثار می‌خواهد، اظهار کرد: در چنین کارهایی پوست، مو، گوشت و جان آدم فرسوده می‌شود. زندگی‌ بازیگر چنین کارهایی دچار تنش‌های عجیب و غریب می‌شود. از نظر حرفه‌یی 5 سال فید شدن در ید هرکسی نیست ولی من از گفتن این‌ها همواره اباء دارم؛ به جهت این‌که دوست ندارم بحث شخصی کنم.

عرب نیا بار دیگر تاکید کرد: بازی در چنین کارهایی حقیقا ایثار می‌خواهد. 5 سال از زندگی یعنی نیم دهه‌ی یک بازیگر چه از لحاظ حرفه‌یی و چه نظر زندگی شخصی؛ بنابراین بر روی جسم و روحش تأثیر می‌گذارد.

عدم تمایل به مصاحبه

از نخستین روزی که فریبرز عرب‌نیا برای بازی در سریال تاریخی «مختارنامه» با سیما فیلم قرارداد بست، حدود شش سال می‌گذرد و او در این مدت به جز یک پروژه، در هیچ پروژه سینمایی و تلویزیونی دیگری مقابل دوربین نرفت. او در تمام این روزها «مختار» داوود میرباقری باقی ماند، تا علاوه بر رد پیشنهاد کارگردانان و تهیه‌کنندگان برای بازی در پروژه‌ای دیگر، پاسخش برای مصاحبه با خبرنگاران نیز منفی باشد.

با این حال فریبرز عرب‌نیا پس از گذشت پنج سال و در حالی که در صحنه‌های کربلا از سریال «مختارنامه» حاضر شده بود، در گفت‌وگویی حاضر شد و به خبرنگار سرویس تلویزیون ایسنا درباره‌ی دلایل عدم تمایلش به مصاحبه گفت: شاید یکی از دلایلی که من به طور کلی از صحبت فرار می‌کنم، این است که همواره کلام شهید می‌شود.

بنابراین او در این مصاحبه ترجیح داد که بیشتر از دغدغه‌ها و علایق یک بازیگر به هنگام پذیرش نقش‌های طولانی را مدت بگوید.

عرب‌نیا که معتقد است باید با نگاه جدی‌تری با مقوله بازیگری برخورد کرد، دراین باره تصریح کرد: تولیدات سینمایی و تلویزیونی بسیاری منوط و مشروط به بازیگری هستند؛ این درحالی است که متأسفانه هنوز بر سر این‌که آیا بازیگری اولین شرط فیلم و سریال‌سازی است، دعواست.

 تلویزیون سردمدار عرصه فرهنگ و تولید است

بازیگر نقش «مختار» در پاسخ به این پرسش که یک پروژه و یک نقش باید چه اندازه برای بازیگر جذابیت داشته باشد که باعث شود او به مدت 5 سال در هیچ فیلم یا سریال دیگری حاضر نشود؟ گفت: این مساله به جنبه‌های مغفول مانده بازیگری، ارتباط عوامل دیگر صحنه، پشت صحنه و مدیریت‌های فرهنگی برمی‌گردد و به حدی ارتباط این مسایل در ایران با هم مخدوش است که شاید در کلی‌ترین شکل، متأسفانه نه تنها با استانداردهای جهانی که با استاندارهای سال‌های شناخته‌شده این عرصه، فاصله بسیاری داریم.

وی ادامه داد: در حال حاضر تلویزیون به شکلی سردمدار عرصه فرهنگ و تولید الگو شده است و در برخی زمینه‌ها تلاش‌هایی می‌کنند که پیش از این انجام نشده‌است؛ به هر صورت این جریان روبه جلو است.

فریبرز عرب‌نیا با پرداختن به این موضوع از جنبه حرفه‌یی و صنفی و همچنین گسترده‌ خواندن این بحث، در عین‌حال گفت: ایراد و خطر اساسی این است که این رشد ابدا متوازن نیست. در برخی زمینه‌ها خصوصا در مقوله نگاه به بازیگر و لوازم کارش بسیار بسیار ابتدایی عمل می‌کنیم.


 مقولات هنری معضل بسیار پیچیده‌ای است

عرب‌نیا بار دیگر با تأکید بر این‌که بحث‌های صنفی و حرفه‌یی را مطرح می‌کند، اظهار کرد: جای بحث در مورد مقولات هنری اساسا این جا نیست؛ چراکه آن خود معضل بسیار بسیار پیچیده‌ای است.

این بازیگر در پاسخ به این پرسش ایسنا که آن‌چه با وجود تمام این مشکلات شما را نگه می‌دارد چیست؟ گفت: این سوال کلیشه‌ای دوست‌داشتنی است که پاسخ آن معلوم است.

وی سپس گفت: از جنبه‌ی حرفه‌یی آن‌چه یک بازیگر را 5 سال با وجود تمام مشکلات بسیار عجیب و غریب و گاه ابتدایی از جمله نبود امکانات رفاهی در بدترین شرایط جوی و جغرافیایی نگه می‌دارد، عشقش به دیدن تأثیر تمام چیزهایی است که در این سال‌ها بر او، نقش و جهان هنر و رسانه گذشته است.


 «مختارنامه» برآیند علائق میرباقری و عرب‌نیا

فریبرز عرب‌نیا در پاسخ به این پرسش ایسنا که آیا جسارت و اجازه آن را داشته است که در عین خلق مختار واقعی، آن‌چه خود علاقه داشته است را از این شخصیت ارایه دهد؟ گفت: «مختارنامه» به شکل مستقیم برآیند نقاط مشترک علائق من، آقای میرباقری و تمام گروه است؛ اما فکر می‌کنم وقتی نمایش داده می‌شود، از این حرف‌ها فراتر رفته باشد. این اتفاقی است که در هنر نمی‌توان تعریفش کرد. یعنی وقتی سریال «مختارنامه» را ببینیم متوجه می‌شویم که احتمالا ارزش همه این زحمات را داشته است.


 استفاده از بدلکار

فریبرز عرب‌نیا در بخش دیگری از این گفت‌وگو در پاسخ به پرسش ایسنا درباره‌ی استفاده از بدلکار در برخی صحنه‌ها به جای وی و آیا این‌که این امر با اصرار خود وی یا شخص کارگردان صورت گرفته است، اظهار کرد: به هرحال در پروژه‌ای که 5 سال به طول می‌انجامد، حتما کارگردان ریسک نمی‌کند که در صحنه‌های جنگ‌های خطرناک و سواری‌های بی‌محبا، بازیگر اصلی حضور داشته باشد. اما من شخصا به دلیل علائقم و بسیاری از مسایل دیگر تا حد امکان خودم این صحنه‌ها را بازی کردم و دوست دارم بازی کنم.
وی ادامه داد: تا حدی که ریسک به خطر افتادن پروژه نباشد، آقای میرباقری خوشبختانه این اعتقاد را داشتند که خود من در صحنه‌های اکشن حاضر شوم.

عرب‌نیا با اعلام این‌که یک بدل تقریبا همیشگی در صحنه‌های خطرناک نقش او را بازی ‌کرد، خاطرنشان کرد: ایشان در صحنه‌هایی حضور دارند که صورت مختار لو نمی‌رود. این صحنه‌ها پلان‌های بسیار دور را شامل می‌شود؛ بنابراین در صحنه‌هایی که احساس کردم نمی‌توانم صحنه را کنترل کنم، یا درصد خطا بالا برود و یا آقای میرباقری و شخص دیگری از عوامل تولید تشخیص می‌دهند که باید شخص دیگری جای من بازی کند، قاعدتا بدلکار کار را انجام می‌داد.

بازیگر نقش مختار با تشکر از بدلکاری که نقش او را در برخی صحنه‌ها بازی کرد، گفت: حضور ایشان در صحنه از خستگی‌های من کم می‌کرد اما چون این همکارم از نظر سایز و جثه با من تفاوت داشت در صحنه‌هایی که اصلا حدود دیده نمی‌شد و موقعیت از دور مشاهده می‌شد، زحمات را این دوستم متحمل شد.

فریبرز عرب‌نیا در پایان تأکید کرد: در ایران متأسفانه رابطه بازیگر با صحنه‌هایی که با خطر جانی همراه است و الزامات آن، درست تعریف نشده است. مشابه بازیگر باید رابطه نزدیک‌تری با پروژه داشته باشد و بسیاری از مسایل برای او تعریف شود. البته خوشبختانه در «پروژه مختارنامه» این اتفاق تا حدودی رخ داده است.